Kenjutsu – cz.2 samuraj i jego miecz

Samuraj

Samuraj nigdy nie rozstawał się ze swoją bronią. Wyjątkiem była audiencja u cesarza lub szoguna. Samuraje niższych rang musieli zostawiać katanę przy wejściu do rezydencji księcia zwanego daimyo. Miecze zawsze pozostawały w pochwach, ponieważ ich obnażenie było uważane za ugrozę i zwykle było to oznaką lekkomyślności samuraja. Wasalowi, pod groźbą śmierci, zabraniano kłaść miecz lub włócznię ostrzem w kierunku, w którym znajdował się pan samuraja.

Od czasów bogów, głównym atrybutem samurajów jest miecz, który był nie tylko bronią, ale darem od bogów, jednym ze świętych symbolów władzy o poetyckiej nazwie „miecz niebiańskich grubych chmur”, przekazanym przez boginię Amaterasu pierwszemu ziemskiemu władcy.

Rozwój miecza

We wczesnych stadiach historii Japonii miecz wojownika (ken lub tsurugi) był dwuręczny, ciężki i noszony na plecach ukośnie. Duża waga i niewygody takiej broni podyktowały stworzenie bardziej doskonałego projektu. W okresie Heian (794-1192), w czasie narodzin samurajów, wynaleziono taką broń i praktycznie nie zmieniła się ona w ciągu historii. Według legendy niejaki Amakuni, który żył pod koniec VII — początek VIII wieku wymyślił, aby podzielić obosieczny oręż na dwie częśći — tak powstał japoński miecz zwany kataną. We wcześniejszych okresach, Yayoi (200 p.n.e. – 300) i Yamato, cała broń była przechowywana w zbrojowniach i była wydawana żołnierzom tylko w przypadku ataku wroga lub przed kampanią wojskową. Natomiast od czasów Heian, kiedy życie człowieka całkowicie zależało od jego miecza, broń zaczęto trzymać w domu, zwykle kładąc ją na noc u wezgłowia łóżka — dzięki czemu łatwiej było po nią sięgnąć.

Produkcja miecza

Od czasów starożytnych do dnia dzisiejszego produkcja mieczy zawsze była sprawą świętą i ukrytą przed wzrokiem ciekawskich. Nawet dzisiaj kowale, którzy wytwarzają tę broń, są uważani za skarb narodowy i jako strażnicy tradycji otrzymują dotacje od państwa. W przeszłości ludzie ci byli niezmiernie szanowani i czczeni niemal jako postacie boskie. Tylko osoby szlachetnego pochodzenia mogły być twórcami mieczy. Ponieważ mieczom nadawano magiczne właściwości i imiona. Prace zawsze zaczynały się od rytuału oczyszczenia kuźni i samego kowala.

Żmudny i niezwykle złożony proces kucia może zająć lata nieustannej pracy. Stal wytapiano z magnetycznej rudy żelaza i piasków żelazistych, a następnie układano na sobie paski metalu o różnej zawartości węgla, uzyskując w ten sposób stalowy pręt składający się z tysięcy najcieńszych warstw. Po kuciu i hartowaniu przeprowadzano szlifowanie i polerowanie, a ostateczne wykończenie ostrza często wykonywali kapłani Shinto. Wszystkie etapy produkcji były na tyle skomplikowane, że czasami wraz z nazwiskiem mistrza na rękojeści ostrza umieszczano nazwę kowala lub osoby, która ostrzyła.

Próba miecza – tameshi giri

Dzieło uznano za zakończone po przetestowaniu miecza pod kątem cięcia, co nazwano „próbnym ciosem” (tameshi-giri). Do przetestowania miecza używano zwłok. W idealnym przypadku miecz powinien z łatwością przeciąć trzy ciała leżące jeden na drugim. Czasami tameshi-giri powierzano katom, którzy wykonywali wyroki śmierci lub, jak w okresie Tokugawa, agentom specjalnym. Kiedyś przestępca, zanim został stracony przez tameshi-giri, powiedział do kata: „Gdybym tylko wiedział, że umrę w ten sposób, zjadłbym kamienie i w końcu zrujnował to wspaniałe ostrze!”

Cenność miecza

W zależności od tego, w jaki sposób ostrze zostało wykute, mogło przynieść korzyść i wiernie służyć swojemu panu lub odwrotnie, „ranić” samego właściciela. Aby odróżnić podróbkę od dzieła prawdziwego mistrza, stworzono komisje eksperckie, które sprawdzają jakość i wystawiają certyfikat z opisem ostrza i jego „legendą”. W XII wieku takie certyfikaty trafiały do szoguna w ilości zaledwie 100 arkuszy rocznie. Później, w epoce wojen i bezprawia, kiedy prawie wszyscy mieszkańcy kraju byli wojownikami i każdy z nich musiał zdobyć własną broń, wartość materialna mieczy spadła, ale nadal pozostawały duszą samurajów, jego naturalnym przedłużeniem. Miecze, które kosztowały fortunę, były cenne i cenione ponad wszystko, były dziedziczone. Na pochwie umieszczono herb rodzinny właściciela, a ona sama była owinięta w skórę tygrysa, jelenia lub niedźwiedzia, aby chronić ostrze przed deszczem i śniegiem.

Za panowania szogunów Ashikaga (1333-1391) klasa samurajów rozwinęła tradycję noszenia dwóch mieczy: dużej katany (o-dachi) i małego wakizashi. Z reguły kowale wykuwali oba te miecze jednocześnie jako zestaw – daisho.

Duży miał długość od 70 do 90 cm i służył do walki, mały – od 35 do 60 cm – służył do odcinania trofeów – np. głowy i odprawiania samobójczego rytuału seppuku. Małe noże — kogatana, a także kogai były umieszczane w pochwie katany przez osłonę.Pierwszy był zwykle używany jako przedmiot gospodarstwa domowego, podczas kampanii lub jako broń do rzucania, drugi – jako spinka do włosów, pałeczki, wbijano go również w głowę zabitego wroga w celu ustalenia zwycięzcy.

W okresie Sengoku („wojujące prowincje”) małe miecze wakizashi mogły być również noszone przez ludzi innych klas. Zakaz noszenia takiej broni dotyczył tylko osób będących z klasy pariasów. Niektórzy pielgrzymi, udający się w daleką podróż, nosili monety w pochwie na pokrycie wydatków, a w rękojeści miecza umieszczali pędzel do kaligrafii.

Powstanie katany

29 sierpnia 1588 szogun Toyotomi Hideyoshi wydał dekret, popularnie zwany „polowaniem na miecze”. Wezwał on daimyo (wielkich wojskowych panów feudalnych) do skonfiskowania broni, która znajdowała się w rękach pospólstwa, a ludzi do oddania jej, wyjaśniając, że uzyskany metal zostanie wykorzystany do wykonania śrub i nitów do posągu Buddy, który był w trakcie budowy w tym czasie.

Natępnie Tokugawa Ieyasu wydał całkowity zakazał noszenia mieczy przez osoby niesamurajskiego pochodzenia, a samym samurajom nakazł oddanie mieczy do zbrojowni lub skrócenie klinków do dwóch shaku (ok. 60 cm). Oczywiście, spowodowało to masowe skracanie klinków. Zakaz ten nie dotyczył jednak dwóch rodów: oczywiście samych Tokugawych oraz klanu Tosa, który służył Tokugawym jako ochrona. Szkoła miecza klanu Tosa przetrwała do dziś jako Muso Jikiden Eishin Ryu Yamauti Ha, i jako jedna z nielicznych do tej pory uczy technik o-dachi, długiego miecza.

Pozostały arsenał samuraja

Bardzo ważne miejsce w ekwipunku wojowników od czasów starożytnych zajmował łuk i włócznia (wystarczy przypomnieć epizod powstania samych wysp japońskich). Oprócz prostych włóczni yari, których długość sięgała 6,5 metra, szeroko stosowano włócznie podobne do wideł z zagiętymi końcami — kumade („niedźwiedzia łapa”), trójzęby magari-yari („wygięta włócznia”), w których ostrza boczne znajdowały się pod kątem prostym, sode-garami („przylegające do rękawów”) to słup z żelaznym wierzchołkiem, przypominającym gałęzie jodły.

Naginata zasługuje na szczególną uwagę wśród broni, która jest powszechnie nazywany halabardą. Halabarda to jednak raczej topór na tyczce, a naginatę można porównać do miecza o bardzo długiej rękojeści. Jego ostre ostrze mogło osiągnąć półtora metra. Naginata była szczególnie rozpowszechniona wśród dworskich dam zwanych shogua, które posiadały umiejętność błyskawicznego odpierania nagłych ataków na swego pana, a także wśród mnichów-wojowników, odrębnej siły wojskowej, która zepsuła dużo krwi dużym i małym panom feudalnym.

Kimono dla iaido

Kimono dla iaido / iaijutsu – w co się ubrać?

Iaido to tradycyjna sztuką walki pochodząca z Japonii. Jej celem jest nauczenie się używania dwuręcznego miecza, zwanego kataną. Zadaniem praktyka iaido jest nauczenie się, jak błyskawicznie dobywać broń z pochwy i przeprowadzać skuteczny atak. Bitwa składa się z kilku letalnych uderzeń, po których miecze są skrywane z powrotem do pochwy. W pierwszych latach treningu używana jest specjalna miękka metalowa katana, zwana „mogito” lub „iaito”, a także drewniany mulaż – „bokkuto”. Ponadto iaido wymaga specjalnej odzieży.

Co należy kupić?

Jeśli dopiero zaczynasz próbować swoich sił w tej sztuce, zwykłe dresy będą wystarczające. W końcu sprzęt jest dość drogi, a na początku ćwiczenia będą proste. Wystarczy, że ubranie nie będzie ograniczać zbytnio ruchu.

Jednak później będziesz potrzebować pełnego kimono dla iaido, które składa się z takich przedmiotów:

iaidogi. Składa się z kurtki noszonej z wierzchu i nazywanej uwagi, lub kendogi czy shitagi, przeznaczonej dla iaido. Możesz także użyć dowolnej kurtki uszytej w formie kimono i przeznaczonej dla japońskich sztuk walki. Takie modele nazywają się judogi czy też karategi.
juban. Cienka bawełniana koszula. Zakłada się pod shitagi.
obi. Jest to specjalny pas przeznaczony do noszenia miecza używanego w iaido. Na początek możesz także kupić dowolny pas przeznaczony do japońskich sztuk walki.
hakama. Tradycyjne japońskie spodnie w formie spódnicy, noszone na obi.

Wymagane jest również specjalne obuwie:

tabi. Najlepiej używać właśnie takich specjalnie zaprojektowanych specjalnie dla sztuk walki.
Klapki jori. Odpowiednie są modele sportowe z miękkimi podeszwami.

Możesz ćwiczyć i bez butów, boso, ale jest to niepożądane. Jeśli chcesz zaoszczędzić pieniądze, poszukaj klubu, w którym na początku jest zapewniony strój klubowy. Po podjęciu decyzji, czy chcesz się dalej rozwijać w iaido, możesz kupić własne kimono dla iaido. To samo dotyczy katany.

Gdzie kupić?

Znaleźć kimono dla iaido w internecie można dość prosto. Jednak większość linków będzie prowadzić do sprzedawców z Chin. Ich zaletą jest jednak jedynie cena. Iaido jest sztuką bardzo elegancką, wysublimowaną i strój, w którym ćwiczysz, powinien to podkreślać. My polecamy oryginalne iaidogi z Japonii produkcji firmy Tozando. Link do działu iaido znajduje się tutaj. Udanych zakupów!

Iaido i jego zalety dla budoki

Iaido i jego korzyści dla praktyków różnych rodzajów sztuk walki

Jak wiadomo, wszystkie japońskie sztuki walki są nierozerwalnie związane z pewną filozofią i etyką. W praktyce iaido pierwszeństwo ma duchowe i moralne doskonalenie wojownika poprzez wykonywanie ćwiczeń z mieczem, aby był on stale gotowy do błyskawicznego ataku lub momentalnego odparcia napaści.

Czym jest ta japońska sztuka walki?

Hieroglify, które składają się na słowo „iaido” razem oznaczają „ścieżkę do harmonii”. Jednak termin ten bezpośrednio wraca do japońskiego zwrotu „tsune ani ite kyu ani avasu”, co tłumaczy się jako „bądź zawsze i wszędzie przygotowany na natychmiastowe reagowanie”.

Termin „iaido” zaczął być stosowany w latach 30. XX wieku, a wcześniej ta sztuka walki była nazywana iai- i batto-jutsu. Według niektórych źródeł, sztuka ta została stworzona przez mistrza Hayazizaki Dzinsuke Minamoto-no Shigenobu (1546-1621). Żył on w burzliwej erze ciągłych wojen wewnętrznych i konfliktów w Krainie Wschodzącego Słońca. Według innych źródeł, technika władania mieczem została opracowana w XIV wieku przez Iizasa Choisai Ienao. Iaido, przekazywane z pokolenia na pokolenie, przez kilka stuleci istnienia pozostawało praktycznie niezmienione u podstaw, pojawiły się jednak jego różne szkoły.

W iaido używany jest słynny samurajski miecz bojowy, zwany kataną. Jednak w przeciwieństwie do kendo, ta broń nie jest używana do spektakularnej szermierki, ale do błyskawicznego pokonania wroga jednym cięciem. Różni się też sama broń – w odróżnieniu od bambusowego kija w iaido używa się prawdziwego miecza (shinken – ostry, lub stępiony iaito). W tej sztuce walki nie stosuje się sprzętu ochronnego używanego w kendo – kamizelki, hełmu i rękawiczek.

W iaido musisz być w stanie, w razie niebezpieczeństwa, będąc w dowolnej pozycji, natychmiast dobyć ostrze z pochwy i atakować przeciwnika (siekąc lub dźgając) lub odeprzeć atak a następnie zneutralizować przeciwnika jednym lub kilkoma ruchami miecza.

Technik z tej sztuki walki składają się z czterech podstawowych elementów. Po pierwsze, wojownik, z dowolnej pozycji, bardzo szybko obnaża ostrze. Następnie błyskawicznie zadaje cios. Następnie wojownik szybko usuwa lub otrząsa krew z ostrza i wkłada go do pochwy. Wszystkie te działania i ruchy płynnie się ze sobą łączą, a poprzez trening są doprowadzane do pełnej doskonałości.

Dlaczego iaido jest przydatne dla fanów innych sztuk walki?

Pomimo pozornej prostoty, ta japońska sztuka walki wymaga od adeptów doskonałej formy fizycznej, elastyczności, siły i zręczności oraz ciągłego rozwijania tych cech. Iaido wymaga również najwyższego stopnia koncentracji umysłowej i mobilizacji, zaradności i absolutnego opanowania, zdolności do natychmiastowej reakcji i odparcia nieoczekiwanego ataku. Właśnie dlatego starożytne samurajskie sztuki są badane przez miłośników innych sztuk walki. Zdolność do natychmiastowego skoncentrowania się i wykorzystania wszystkich swoich umiejętności i męstwa w pojedynku z przeciwnikiem lub w dowolnym trudnym zadaniu jest konieczna tak dla współczesnego człowieka, jak i dla japońskiego wojownika z przeszłości.

W niektórych szkołach i stowarzyszeniach sztuk walki iaido jest praktykowane nie tylko jako oddzielna i samowystarczalna japońska sztuka walki, ale także w połączeniu z kobudo, jujitsu, aikido, judo, karate-do. Takie połączenie różnych technik umożliwia kształcenie doskonale i kompleksowo wyszkolonych wojowników nierzadko dając zrozumienie podstaw i korzeni tych szkół – wszystkie one mają korzenie w technice miecza.

Kenjutsu – cz. 1 pojawienie się i rozwój

Pojawienie się i rozwój kenjutsu – japońskiej sztuki walki

Dzisiaj cały świat darzy wielkim szacunkiem japońskie sztuki walki („budo”). Ich celem jest nie tylko zwycięstwo w pojedynkach, ale także ciągły rozwój duchowy i fizyczny oraz samodoskonalenie zaangażowanych w nie osób. W XX wieku wiele bardzo skutecznych sztuk walki pochodzących z Krainy Wschodzącego Słońca rozprzestrzeniło się na całym świecie i zyskało popularność, w szczególności kenjutsu, judo, karate, aikido, iaido.

Jak się rozwijało i dotarło do naszych czasów wysokie mistrzostwo fechtowania na japońskich mieczach?

Kenjutsu zaczęło się formować około dwunastu wieków temu wraz z pojawieniem się w japońskim społeczeństwie klasy wojowników – samurajów. W kenjutsu, w przeciwieństwie do kendo, priorytetem jest nie podążanie wysoką ścieżką („do”) i duchowa edukacja, ale umiejętności walki („jutsu”). Sztuka ta polega na umiejętnym, perfekcyjnym władaniu mieczem. Przez stulecia w Japonii wojownicy używali tradycyjnych mieczy samurajskich (daiso) – daito (długi) i shёto (krótki), które nazywane są odpowiednio „kataną” i „wakizashi”. Aby uniknąć kontuzji, podczas treningu kenjutsu stosuje się bokkeny – mularze miecza umiejętnie wykonane z litego i twardego drewna. Na zajęciach wykonywane są wielokrotnie zestawy ruchów – kata, które odtwarzają wszelakie sytuacje, które pojawiały się w bitwach.

Pierwsze pisemne wzmianki o tej sztuce walki w Japonii pochodzą z ok. 800 roku. Jednak w tym czasie głównym elementem broni samuraja był łuk ze strzałami. W ciągu kilku stuleci powstało wiele szkół szermierczych, których metody dla żołnierzy pieszych i jeźdźców zostały usystematyzowane do końca XII wieku. Po nauczeniu się, jak wytwarzać wysokiej jakości miecze, stały się one główną bronią wojowników. Liczba łuczników malała, a szermierka na ostrzach zaczęła się szybko rozwijać. Pierwsze szkoły kenjutsu powstały pod koniec XIV wieku. W erze ciągłych wojen domowych i konfliktów wewnętrznych w Japonii każdy wielki feudalny władca miał własne miejsce do treningów walki mieczem dla swoich wojowników i spadkobierców.

Średniowieczni wojownicy

Na przełomie XV – XVI wieku powstały cztery główne szkoły kenjutsu. Uczniowie byli szkoleni nie tylko we władaniu mieczem, ale także halabardą, włócznią, tyczką, a także walki bez użycia broni. Podczas szkolenia używali sprzętu ochronnego opracowanego przez sensei’a Yamada Heizaemon Kotoku, a także synaja, miecza wykonanego z bambusa. Podczas turniejów można było używać ostrzy bojowych, zatrzymując je podczas uderzeń na niewielką odległość od ciała przeciwnika. Tak kenjutsu nabrało orientacji sportowej. Po tym, jak na początku XVII wieku doszłi do władzy szoguni z dynastii Tokugawa i ustanowili ścisły autorytarny reżim, który dał początek stabilności politycznej, kenjutsu zaczęło tracić na znaczeniu jako sztuka walki. Większość szkół używała go przede wszystkim jako środka edukacji duchowej i fizycznej.

Reformy Meiji

Po zniesieniu władzy szogunów w 1868 r. i na początku ery Meiji (reformy i szybka modernizacja Japonii) kenjutsu początkowo straciło na popularności. Aby zachować tę sztukę i dla własnego przetrwania, kilku sensei, prowadzonych przez Sakakibarę Kenkiti (1830 – 1894), zaczęli organizować publiczne walki na bambusowe miecze i pokazywali różne sztuczki, na przykład rozcinanie różnych przedmiotów. Te pokazy przyczyniły się do ożywienia w Japonii zainteresowania starożytną sztuką szermierki. Wkrótce w 1876 r. kenjutsu zostało uznane na poziomie oficjalnym za działalność niezbędną do wzmocnienia ducha narodu japońskiego i za przydatną formę wychowania fizycznego. Zaczęto uczyć policjanci i uczniów w szkołach. W 1912 r. zastosowano systematyzację kata, stosowanych w różnych szkołach (ich kompleks nazwano „Drogą Miecza Wielkiej Japońskiej Mocy”). W 1928 r. w Państwie Wschodzącego Słońca powstało ogólnokrajowe stowarzyszenie kendo.

Po zakończeniu II wojny światowej amerykańska administracja okupacyjna, walcząc z duchem samuraja, zakazała kenjutsu. Jednak ta starożytna sztuka walki na początku lat 50. została odnowiona w wersji sportowej. Niedługo potem rozpoczęła się jego ekspansja na całym świecie. Obecnie w Japonii kendo i kenjutsu są przedmiotami fakultatywnymi w wielu szkołach średnich, a kluby tej sztuki znajdują się w prawie wszystkich szkołach wyższych.

O-Ganseki Kan Porando

W naszej szkole studiujemy dwa style kenjutsu – Muso Jikiden Eishin Ryu i Niden Ryu. Oba style mają ponad pięć stuleci tradycji i wywodzą się z pól bojów Epoki Wojujących Księstw. Nasza kadra zdobywała mistrzowskie szlify bezpośrednio u Soke (naczelników szkół) obu styli w Tokio i Kamakurze i jako jedyna w Polsce ma prawo przeprowadzać atestacje z japońskimi dyplomami obu szkół. Zapraszamy was do spróbowania swoich sił w japońskiej szermierce podczas próbnego treningu. Aby się zapisać wystarczy wypełnić poniższy formularz. Do zobaczenia w naszym dojo!